Klasztor cystersów
Kołbacz - założenie dawnego klasztoru cystersów, późniejszej letniej rezydencji książąt pomorskich i domeny państwowej został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 3 lipca 2014 r. (Dz.U. 2014, poz. 955).
Celem ochrony pomnika historii w Kołbaczu jest zachowanie, ze względu na wartości historyczne, artystyczne i naukowe, materialne i niematerialne, założenia pocysterskiego będącego wybitną realizacją z przełomu romanizmu i gotyku, wyróżniającą się nowatorstwem rozwiązań architektonicznych oraz wysokiej klasy detalem, a także unikatową konstrukcją ciesielską nawy głównej świątyni, adaptowanej w XVI w. na spichlerz. Obszar pomnika historii "Kołbacz - założenie dawnego klasztoru cystersów, późniejszej letniej rezydencji książąt pomorskich i domeny państwowej" obejmuje kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, dom konwersów, dom opata, basztę, owczarnię, a także dwór, budynek zarządu oraz pozostałe obiekty dawnej domeny państwowej związane m.in. z folwarczną funkcją zespołu.
Klasztor w Kołbaczu ufundowany został przez kasztelana szczecińskiego Warcisława II Świętoborzyca z rodu Gryfitów w 1173 r. Pierwsi mnisi wywodzący się z duńskiego Esrom - bezpośredniej filii Clairvaux, przybyli tu rok później.
Zespół architektoniczny, będący najstarszym i największym opactwem cysterskim na Pomorzu, jest porównywany do najbardziej okazałych klasztorów w Meklemburgii i Brandenburgii (Doberan, Eldena, Chorin, Lehnin). Kościół jest wybitnym dziełem przełomu romanizmu i gotyku, wyróżniającym się nowatorstwem rozwiązań architektonicznych oraz wysokim poziomem detalu. Świątynia jest najwcześniejszą budowlą na Pomorzu Zachodnim wykonaną w całości z cegły, która była nekropolią książąt szczecińskich z XIII-XVIw.
Kołbacz jest także świadectwem przekształceń dokonanych po reformacji - w XVI w., po sekularyzacji klasztoru, kiedy kościół podzielono na część sakralną i gospodarczą. Dawną nawę główną świątyni zamieniono na spichlerz, wprowadzając do jej wnętrza drewnianą konstrukcję stropów. Zachowana do dziś struktura wewnętrzna w gotyckim korpusie świątyni nie ma analogii w regionie.
Więcej informacji:
